De Jeugdboekenmaand ligt alweer achter ons, maar het motto, ‘Lezen is een feest!’, is natuurlijk nog altijd even waar. Uitgelezen ging op zoek naar de mooiste kinder- en jeugdboeken over lezen en voorlezen, over boeken en verhalen.
De juf van Ella leest vlak voor de school uit is voor. Ella vindt het het mooiste boek van de wereld:
Dát is een boek!
Een boek om zelf te hebben.
Om elke dag even vast te houden.
Zo’n boek.
Ella is razend nieuwsgierig naar hoe het boek afloopt. Maar dan wordt Ella ziek en kan ze de rest van het verhaal niet horen. Inde boekenwinkel en de bibliotheek hebben ze het boek niet. En tot overmaat van ramp blijkt de juf het hele boek al voorgelezen te hebben als Ella terug op school komt. Wat nu?
De tekst van Imme Dros en de illustraties van Harrie Geelen vullen elkaar schitterend aan. Het mooiste boek van de wereld is een erg leuk prentenboek over wat boeken voor een kind kunnen betekenen, over hoe kinderen door voorgelezen te worden helemaal kunnen opgaan in een verhaal.
Lees hier de recensie van dit boek.
Sprookjesboek van Rotraut Susanne Berner gaat eigenlijk niet over boeken of lezen. Acht bekende sprookjes worden in stripvorm en op een humoristische manier opnieuw verteld en in beeld gebracht. Alleen al door de originele manier waarop de sprookjes herverteld worden en de heerlijke kleurrijke illustraties van Rotraut Susanne Berner is dit boek een aanrader. Maar tussen de sprookjes door zit nog een verrassing verborgen, en die heeft alles met boeken en voorlezen te maken. Op de titelpagina is een lege leunstoel te zien, met een lamp en een kleine afbeelding van… Sprookjesboek. Op de volgende pagina zit er plots een oma-achtige figuur, vanop de rug gezien, in die leunstoel, met het boek op schoot. Van alle kanten komen voorzichtig dieren aangelopen. Tussen de verschillende sprookjes door wordt deze prent steeds hernomen, met steeds meer dieren rond de leunstoel, die geboeid naar de voorlezende oma zitten te luisteren. Op het einde, als de voorlezer zich omdraait, heeft Rotraut Susanne Berner nog een verrassing in petto, die helemaal de lijn ligt van de sprookjes in dit boek. Een aanrader.
Ook de kijkboeken van Rotraut Susanne Berner over de vier seizoenen – Leve de lente, Zonnige zomer, Het is herfst, Wat een winter en buitenbeentje Midden in de nacht – gaan niet over boeken. Maar doorheen deze boeken vallen er wel wat lezers te ontdekken. Petra, natuurlijk, die graag leest en daarbij al de rest vergeet en dus bijvoorbeeld tegen een paal aan knalt, maar ook het meisje dat op een hotelkamer een boek zit te lezen, de personages die in het park zitten te lezen… Er is ook een schrijver die een lezing geeft, en de boekhandelaar en de bibliothecaresse duiken in elk boek op. Heerlijk is het nachtelijke slaapfeestje in de bibliotheek, waar er gelezen wordt dat het een lieve lust is en waar de knusheid van af druipt. Leuk extraatje is dat de afgebeelde boeken vaak herkenbaar zijn, van De Gruffalo over eigen werken van Berner tot Max en de Maximonsters.
Het is een boek van Lane Smith is een hilarisch prentenboek over het verschil tussen boeken en digitale devices. Een aap zit rustig een boek te lezen wanneer een kleine ezel tegenover hem gaat zitten, met een laptop onder de arm. De ezel is geïntrigeerd door het vreemde voorwerp dat de aap in zijn handen heeft en door wat hij ermee kan doen. Hij bestookt de aap met vragen: wat heb je daar? Hoe scroll je naar beneden? Moet je een wachtwoord invoeren? Het antwoord van de aap luidt steeds: ‘Nee. Het is een boek.’ Naarmate het verhaal vordert, wordt het geduld van aap danig op de proef gesteld, en uiteindelijk toont hij ezel het boek. Die kan het niet laten om erin te beginnen lezen… en kan hij vervolgens niet meer stoppen.
Een heerlijk humoristisch prentenboek, en tegelijkertijd een mooi pleidooi voor boeken en lezen.
Lees hier de recensie van dit boek.
Ook in De verhalendief van Graham Carter zit een personage dat niet zo goed weet wat je met een boek kunt doen: een gigantische, boeken stelende octopus, die geïntrigeerd is door boeken, maar niet weet wat je ermee kunt doen. Als de kleine Olivia, zelf een boekenwurm, de dief vindt en hem begint voor te lezen, gaan er nieuwe werelden voor hem open, wat Graham Carter prachtig weergeeft in een kleurrijke spread. Vooral de kleurrijke en expressieve illustraties, die tal van leuke details bevatten, maken dit boek bijzonder.
Lees hier de recensie van dit boek.
Ook in Gezocht: Koen Konijn, boekenboef van Emily MacKenzie is er een boekendief aan het werk. Koen Konijn is geen gewoon konijn. Terwijl andere konijnen dromen over worteltjes of velden vol sappige paardenbloemen, droomt hij over… boeken. Hij houdt zoveel van boek dat hij ’s nacht de huizen van mensen binnendringt terwijl de bewoners slapen om er in hun boeken te lezen. En daar blijft het niet bij: hij neemt zelfs boeken mee naar zijn hol. Ook uit het huis van Arthur, zelf een boekenwurm. Op een dag is Arthurs lievelingsboek verdwenen, en liggen er in zijn boekenkast afgeknaagde wortels en slappe slablaadjes. De volgende nacht ziet hij nog net hoe een konijn ervandoor gaat, maar natuurlijk wil niemand hem geloven. Tot Konijn Koen op heterdaad betrapt wordt in het huis van een politieagent…
Gezocht: Koen Konijn, boekenboef vertelt een leuk verhaal over het plezier dat lezen kan verschaffen. Maar het zijn de illustraties die dit prentenboek echt bijzonder maken. Ze zijn fris en fantasierijk, ze zijn nauw verweven met het verhaal en vullen de tekst op een prachtige manier aan. Ze zitten boordevol grappige details. Heerlijk is de illustratie waarop de lijstjes van Koen Konijn te zien zijn, lijstjes met ‘Boeken van Koen’, ‘Lievelingsboeken’ en ‘Boeken die ik ga lezen’, vol klassieke titels in een konijnenjasje, zoals ‘Alice in Wortelland’, ‘Reis om de wei in 80 dagen’, ‘Pippi Langoor’, ‘de hangoorspelen’ of nog ‘Konijn van Katoren’. Een aanrader!
Uiterst origineel is De ongelooflijk bijzondere boekeneter van Oliver Jeffers, over Harry, die boeken om op te eten vindt. Letterlijk. Hij schrokt ze in één keer op. Hij merkt al snel dat al dat boeken eten een fijn neveneffect heeft: hij wordt er steeds slimmer van. Maar op een dag gaat het mis. Zijn maag protesteert, en al de kennis in zijn hoofd begint door elkaar te raken. Het advies van de dokter laat aan duidelijkheid niets te wensen over: Harry moet stoppen met het eten van boeken, meteen. Gelukkig ontdekt hij dat je met boeken nog iets anders kan doen en dat je daar ook slimmer van wordt, al gaat dat dan wat trager.
Dit prentenboek moet het helemaal hebben van de bijzondere vormgeving en illustraties, die de tekst op een hoogst originele manier verbeelden. Een prachtig prentenboek vol fascinerende details, waar je nooit op uitgekeken raakt!
Lees hier de recensie van dit prentenboek.
Oliver Jeffers maakte nog een ander prentenboek over boeken, ditmaal samen met kunstenaar Sam Winston: Een wereld van verhalen. De ik-verteller van dit boek, een niet bij naam genoemd meisje dat zich zelf ‘een boekenkind’ noemt, komt van op een zee van woorden aanzeilen, op de golven van haar fantasie. Bij het huis van een kleine jongen, nodigt ze hem uit om met haar mee op avontuur te gaan in een wereld van verhalen. Op die tocht reizen ze door ‘typografische landschappen’, die Sam Winston maakte met regels uit klassieke kinderboeken, die steeds iets te maken hebben met het thema van die bladzijde. Een wereld van verhalen is een boek waar je niet op uitgekeken raakt, een heerlijk boek waarin woorden, verhalen en illustraties op een uiterst originele en wonderlijk manier met elkaar verwezen zijn, maar bovenal is het een ode aan de kracht van verhalen.
Lees hier de recensie van dit prentenboek.
Nog zo’n buitenbeentje is Het boek, een woordenloos prentenboek op groot formaat van Marije en Ronald Tolman. Net als in De boomhut en Het eiland maakte vader Ronald Tolman de etsen die als achtergrond dienen en dochter Marije Tolman de tekeningen, wat opnieuw voor prachtige prenten zorgt, die op elke pagina een andere, aantrekkelijke achtergrondkleur krijgen.
In Het boek begint het verhaal al op de titelpagina, waar een zwerm vogels voorbijtrekt. Al snel blijkt dat het geen vogels zijn, maar boeken. Een witte olifant plukt er eentje uit de lucht en begint te lezen. En blijft lezen, het hele boek door. Terwijl hij leest, met het boek in zijn handen of op het puntje van zijn slurf, loopt hij door de verschillende landschappen in het boek.
Hij is zo verdiept in zijn boek dat hij geen oog heeft voor zijn omgeving of voor de vele dieren die hij onderweg tegenkomt: rode en roze olifanten, leeuwen, tijgers, zwarte panters, lepelaars, bizons, een struisvogel, pinguïns, zeeschilpadden, vissen… Geen van die andere dieren, die soms in hun natuurlijk habitat worden afgebeeld, en soms in een zuiders aandoende stad, leest. Tot de olifant in een poollandschap belandt, waar een hele troep pinguïns hem lijkt te volgen. Zijn leesplezier is aanstekelijk, want even later zitten en staan en liggen verschillende dieren in de stad geboeid te lezen.
De illustraties in Het boek spreken tot de verbeelding. Een feest voor het oog, en tegelijkertijd een prachtige ode aan het lezen.
Wie aan lezende personages in kinderboeken denkt, komt vanzelf bij Matilda van Roald Dahl uit. Matilda is de boekenwurm par excellence (de boekenwurm aller boekenwurmen). De hoogbegaafde Matilda leert zichzelf lezen als ze drie is en tegen de tijd dat ze vier jaar en drie maanden is heeft ze alle kinderboeken in de plaatselijke bibliotheek gelezen en begint ze aan de wereldliteratuur.
Jammer genoeg zien haar ouders niet wat voor een fantastische dochter ze hebben. Wanneer ook het schoolhoofd, de gemene en gruwelijke juffrouw Bulstronk, haar wil aanpakken, ontdekt Matilda dat ze iets kan wat niemand anders kan. Die gave komt goed van pas als ze uiteindelijk wraak neemt…
Matilda is een vintage Roald Dahl: met veel fantasie, spanning en vooral humor.
Lees hier de recensie van dit boek.
In De reizen van de slimme man van Imme Dros herinnert de twaalfjarige Niels zich hoe hij als kleine jongen werd voorgelezen door zijn joodse buurman en oppas meneer Frank. Meestal vertelde meneer Frank over de reizen van de slimme man, en zelfs wanneer zijn buurman stopte met vertellen en begon voor te lezen in een vreemde taal luisterde Niels ademloos:
‘Aan zijn stem kon ik horen wat er gebeurde. Ik hoorde de branding van de zee, het klotsen en kabbelen van het water rondom de boeg van de schepen, (…) het fluisteren van de mannen. Mijn hart begon te bonken als er gevaar dreigde en gevaar dreigde er elke keer.’
Als meneer Frank sterft en zijn versleten exemplaar van de Odysseia aan zijn vroegere buurjongen nalaat, heeft Niels maar één wens: zelf de drieduizend jaar oude tekst over de slimme man kunnen lezen. De slimme man, dat is natuurlijk Odysseus, de man van duizend listen. Een heerlijk verhaal over de eeuwenoude avonturen, maar vooral over opgroeien en jezelf vinden en over de betovering van literatuur.
meneer Droste, die nachtwaker is in het Kinderboekenmuseum, gaat binnenkort met pensioen. Sommige van de schrijvers in het museum zijn morsdood maar in het museum leven ze nog een beetje door. Daar is hij wel wat jaloers op, want ‘dat zou het afscheid minder moeilijk maken’. Daarom vat zijn kleinzoon Tiuri het plan op een boek te laten schrijven over zijn opa, want ‘als je in het museum wil komen, kun je beter iemand zijn in een boek’.
Tiuri weet de lievelingsschrijver van zijn opa zo ver te krijgen dat die het boek zal gaan schrijven. Dat boek zal ‘Meneer Droste van het Kinderboekenmuseum’ gaan heten – dit boek dus. Zo ontstaat er binnen dit boek weer een boek, en daarbinnen nog eentje. Sjoerd Kuyper past dat Droste-effect ingenieus toe. Het schrijven van een boek is zo een belangrijk thema in Meneer Droste van het Kinderboekenmuseum, net als de kracht van verhalen, wat maakt dat een boek goed of slecht geschreven is, de liefde voor het lezen en voor kinderboeken en nog veel meer wat met boeken te maken heeft. Een heerlijk vindingrijk en verrassend boek!
In boeken voor al wat oudere kinderen zijn boeken – net als bijvoorbeeld kleerkasten en stationsperrons, zeg maar – wel eens een toegang tot een andere wereld waarin de hoofdpersonages allerlei spannende avonturen beleven. Het mooiste daarvan is toch wel Het oneindige verhaal van Michaël Ende.
De elfjarige Bastiaan Boecks leeft intens mee met de personages in ‘Het oneindige verhaal’, waarin het land Fantasië bedreigd wordt door het oprukkende Niets. Stilaan raken zijn verhaal en dat van Fantasië met elkaar vermengd. Als de Kleine Keizerin van Fantasië hem roept, stapt hij het verhaal binnen.
Het oneindige verhaal is een ode aan de verbeelding, aan boeken en aan de kracht van verhalen. Een tijdloos meesterwerk.
Lees hier de recensie van dit boek.
De dertienjarige Sally Mo doet al tien jaar lang niets anders dan lezen. Maar als ze na de dood van haar opa met niemand meer praat, geeft dokter Bloem haar de opdracht drie maanden geen boek aan te raken. Als ze niet mag lezen, besluit Sally Mo, dan gaat ze zelf een boek schrijven: een soort dagboek waarin Sally Mo vertelt over wat ze meemaakt en denkt, terwijl ze haar zomervakantie samen met haar moeder doorbrengt op een camping op een of ander eiland, in het gezelschap van twee andere vrouwen en hun kinderen: de veertienjarige Dylan, op wie Sally Mo al jaren verliefd is, de achtjarige Beitel, die met dieren praat, en de zestienjarige Donnie, die vooral veel van zichzelf houdt. Terwijl de moeders op mannenjacht gaan, hangen de jongeren wat rond. Maar dan ontdekken ze in de duinen een bunker waarin zich een meisje. schuilhoudt dat van huis weggelopen is. Bizar van Sjoerd Kuyper is een vol en rijk, maar ook ontregelend boek, dat bijna voortdurend tot nadenken stemt.
Voor adolescenten en jongvolwassenen schreef Rindert Kromhout maar liefst twee trilogieën waarin boeken een belangrijke rol spelen. Tijdens een reis naar het zuidwesten van Engeland, raakte Kromhout gefascineerd door de Bloomsburygroep, de bonte groep schrijvers, kunstenaars en intellectuelen rond Virginia Woolf en haar zus, de schilderes Vanessa Bell, die woonden en werkten in het Engeland van de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw. Hij besloot er een trilogie aan te wijden. In Soldaten huilen niet, April is de wreedste maand en Vertel me wie wij waren vertelt Kromhout over deze bijzondere groep. In Soldaten huilen niet vertelt Quentin Bell, de zoon van Vanessa Bell, die zelf schrijversambities heeft, over zijn kindertijd in deze bijzondere omgeving en over zijn broer Julian, die naar de Spaanse Burgeroorlog vertrekt. April is de wreedste maand zoomt in op de verdwijning van de schrijfster Virginia Woolf, waarbij we haar neef Quentin en nichtje Angelica Bell beter leren kennen. In Vertel me wie wij waren, ten slotte, bezoekt Quentin in 1978 het huis waarin hij vijftig jaar geleden opgroeide. In de bloeiperiode van de Bloomsburygroep was het huis de uitvalsbasis van een grote groep kunstenaars en intellectuelen, nu zal de allerlaatste bewoner Duncan Grant er ook vertrekken. Om te voorkomen dat alles verloren gaat, besluit Quentin de herinneringen aan de Bloomsburygroep op te schrijven. Een prachtige trilogie!
Na deze trilogie had Kromhout de smaak te pakken en richtte hij zijn aandacht op de minstens even interessante Duitse schrijversfamilie Mann. Centraal staat daarbij de figuur van Klaus Mann, de zoon van Thomas Mann die zelf ook graag schrijver wil worden. De drie boeken – Een Mann, En ik was zijn held en In de schaduw van mijn vader – spelen tegen de achtergrond van een bijzonder boeiend tijdsgewricht: de jaren dertig, met de opkomst van het nationaal-socialisme in Duitsland, en de Tweede Wereldoorlog. Kromhout schetst een indringend beeld van deze bijzondere periode in Duitsland én Europa. Minstens even intrigerend is het portret dat door de boeken heen ontstaat van de getroebleerde Klaus Mann, die worstelde met zijn leven in de schaduw van zijn wereldberoemde vader, Nobelprijswinnaar Thomas Mann, en met zijn moeilijke liefdesleven en zijn drugs- en alcoholverslavingen.
Beide trilogieën geven een boeiende inkijk in het leven binnen schrijvers- en kunstenaarsfamilies, waarbij de hoofdpersonages veel reflecteren over schrijven en boeken. De verhalen zijn heel toegankelijk geschreven, en bijzonder treffend en meeslepend.
Lees hier de recensie van Een Mann, en hier die van In de schaduw van mijn vader.
In Een weeffout in onze sterren van John Green ontmoet de zestienjarige kankerpatiënte Hazel Grace in een praatgroep Augustus – Gus – waters. Hij is genezen van botkanker, maar is er wel een been aan kwijtgeraakt. Vanaf het eerste moment voelen de twee zich onweerstaanbaar tot elkaar aangetrokken. Het zou zomaar een sentimenteel liefdesverhaal kunnen worden, maar dat is buiten het enorme schrijftalent van John Green gerekend, die er een prachtig boek van gemaakt heeft. De reden waarom Een weeffout in onze sterren in dit lijstje staat, is dat Green het aangrijpende liefdesverhaal mooi verweeft met het relaas van Hazels verlangen om naar Amsterdam te reizen. Daar wil ze de schrijver van haar lievelingsboek ‘Een vorstelijke beproeving’ ontmoeten om erachter te komen hoe het verder gaat met de personages wanneer het hoofdpersonage overlijdt en het boek abrupt stopt. De ontmoeting met de auteur neemt een compleet onverwachte wending. Een weeffout in onze sterren is een overrompelend, hartverscheurend, onwaarschijnlijk mooi boek.
Lees hier de recensie van dit boek.
Ook De boekendief van Markus Zusak is een overrompelend boek, dat zich afspeelt in nazi-Duitsland, tijdens de Tweede Wereldoorlog. De negenjarige Liesel Meminger komt in een pleeggezin terecht, waar ze van haar pleegvader leert lezen. Liesel raakt gepassioneerd door boeken en woorden, en voelt de onweerstaanbare drang om boeken te stelen. Wanneer het gezin later de joodse Max laat onderduiken in de kelder, overschildert hij de bladzijden van Mein Kampf met witte verf en schrijft daarop een verhaal voor Liesel. Wat dit boek bijzonder maakt, is het volstrekt unieke vertelstandpunt: de Dood zelf is hier aan het woord.
De boekendief is een adembenemend boek over de macht van woorden en van boeken, intens en meesterlijk verteld.
Lees hier de recensie van dit boek.
