De boekendief van Markus Zusak speelt zich af in nazi-Duitsland, tijdens de Tweede Wereldoorlog. De negenjarige Liesel Meminger zit met haar jongere broertje en haar moeder op de trein naar München. Daar zullen de twee kinderen, voor hun eigen veiligheid, worden overgedragen aan een pleeggezin. Maar onderweg sterft haar broertje. Liesel komt in haar eentje in het pleeggezin terecht. Tijdens de begrafenis heeft ze snel een boekje kunnen meegrissen dat in de sneeuw op het kerkhof lag: een Doodgravershandboek, een handleiding in 12 stappen naar succesvol doodgraven. Het boekje is een troostende herinnering aan haar overleden broertje.
Het is niet het laatste boek dat ze ongevraagd zal meenemen. Want haar pleegvader leert haar lezen, en Liesel raakt gepassioneerd door boeken en woorden. De moeilijkste woorden die ze tegenkomt schrijft ze op een muur in de kelder. Zo ontstaat in haar ook de onweerstaanbare drang om boeken te stelen. Wanneer het gezin de joodse Max laat onderduiken in de kelder, overschildert hij de bladzijden van Mein Kampf met witte verf en schrijft daarop een verhaal voor Liesel. Later zal Liesel in de kelder zelf een boek schrijven – wat haar tijdens een verwoestend bombardement op Molching als enige het leven redt.
‘Wanneer de Dood een verhaal vertelt, kun je maar beter luisteren’ staat er als een soort van ondertitel op de cover van De boekendief. Wat dit boek dan ook zo bijzonder maakt, is het volstrekt unieke vertelstandpunt. Niet Liesel of een of andere onpersoonlijke alwetende verteller is hier aan het woord, maar de Dood vertelt dit verhaal. Geen stereotiepe angstaanjagende of gevoelloze Magere Hein, maar een gevoelige, humoristische verteller, vol mededogen met de mensen, die hij tegelijkertijd maar niet begrijpt:
‘Ik wilde haar uitleggen dat ik voortdurend bezig ben het menselijk ras te overschatten en te onderschatten – dat ik het maar zelden gewoon schat. Ik wilde haar vragen hoe één en hetzelfde tegelijkertijd zo lelijk en zo prachtig kon zijn, en zijn woorden zo vernietigend en zo briljant.’
De boekendief is een adembenemend boek over de macht van woorden en van boeken, intens en meesterlijk verteld.
Markus Zusak: De boekendief, The House of Books, 2007.
Uit het Engels vertaald door Annemarie Lodewijk.
ISBN 9789044353297.
