Het op groot formaat uitgegeven Sinterklaasliedjes van Mark Janssen heeft op het eerste gezicht alles van een klassiek sinterklaasboek: een coverafbeelding van een winterse stad met besneeuwde dagen, gouden letters voor de titel, en een gouden staf, rode mijters en kleurrijke pietenmutsen. En wanneer je het boek openslaat, komt je vanaf de eerste regel een vertrouwde melodie toegewaaid:
‘Wie komt er alle jaren,
daar weer uit Spanje varen?’
Dit is dan ook een boek vol sinterklaasliedjes. Mark Janssen koos voor dit boek twaalf bekende liedjes over de Goedheiligman. Traditionele sinterklaasliedjes, gaande van het geciteerde ‘Wie komt er alle jaren’ tot ‘O, kom er eens kijken’, over ‘Zie, de maan schijnt door de bomen’ en ‘Hoor wie klopt daar kinderen?’. Je zou spontaan gaan meezingen, zeker omdat de teksten onaangeroerd zijn, inclusief de soms wat ouderwetse woorden en uitdrukkingen, wie stout is krijgt de roe en ‘makkers staakt uw wild geraas’, en de kinderen krijgen ‘twee kaatseballen in een net’, ‘een bromtol met een zweep erbij’ en ‘een letter van banket’. Precies zoals de liedjes al decennialang gezongen worden. De enige toegeving aan de 21ste eeuw lijkt te zijn dat alleen liedjes gekozen zijn waarin geen (Zwarte) Piet voorkomt.
Die Piet komt ook niet voor in de illustraties en ook Sinterklaas zelf valt op het eerste gezicht niet te bespeuren. De mijters en de pietenmutsen van op de cover staan niet op de hoofden van de traditionele hoofdrolspelers van het sinterklaasverhaal, maar op die van zeven jonge kinderen. Zij vormen, samen met een wit hondje dat hen overal vergezelt, de rode draad doorheen dit boek.
Mark Janssen maakte bij elk liedje een twee pagina’s grote illustratie. Altijd is er wel een verband met de tekst van het liedje, maar die link is vaak heel vrij. Janssen laat zijn fantasie de vrije loop, met een hoofdrol voor de zeven kinderen.
Geheel in de geest van sinterklaasboeken begint ook dit boek op zee. Van de stoomboot is maar een klein stukje achtersteven te zien, alle aandacht gaat naar een kleine sloep, compleet met een klein Nederlands vlaggetje, die met een touw en in het verlengde daarvan een sintenstaf met de grote boot verbonden is. In de sloep proberen de zeven kinderen, verkleed als sinten en pieten, een overboord gevallen jute zak te redden. Vervolgens fietsen ze door een landschap vol knotwilgen tegen de stormwind in, en in een winterse, besneeuwde stad klimmen ze in bomen, klauteren ze over daken en halen ze nog meer halsbrekende toeren uit. Op elke pagina gaat er wel iets mis, een van de kinderen valt in de gracht, een andere blijft met zijn broek aan een tak van een boom hangen, en nog een andere kan zich nog net aan de tabbaard van een vriendje vastgrijpen voor hij van een dak kukelt. Meermaals dreigt het mis te gaan met de gouden staf en de jute zak, die de kinderen koste wat het kost met zich meenemen.
De omgeving is oer-Hollands, van het landschap met de knotwilgen en een eenzame windmolen tot de stad, die duidelijk Amsterdam is, met haar grachtenpanden, Artis, het silhouet van de Westertoren en het Rembrandthuis, waarvan niet alleen de groene luikjes en het patroon van de glas-in-loodramen kloppen maar zelfs de plaatsing van het huisnummer op de boog boven de deur. De stad is donker, maar wordt opgelicht door de vallende sneeuwvlokken, waardoor het blauw van de nachtelijke hemel soms moet wijken voor een oranje-rozige gloed. Van achter enkele ramen straalt een gezellig licht. Het zijn heerlijke prenten waar de knusheid zo van afstraalt, prenten die zich in een lange traditie van sinterklaasverhalen plaatsen. De winterse en tegelijk warme sfeer geeft het geheel iets ouderwets nostalgisch. Prachtig is de illustratie waar de kinderen zich vergapen aan het enige verlichte raam van de hele straat, de etalage van een boekenwinkel, die heel uitnodigend versierd is in het sinterklaasthema. De herkenbare boeken in de etalage zijn het zoveelste grapje dat Mark Janssen in dit boek smokkelt.
Na al hun belevenissen bereiken de kinderen hun bestemming: het Rembrandthuis, waarvan de ramen baden in een uitnodigend licht terwijl de sneeuwvlokken naar beneden dwarrelen. Op de volgende en laatste spread komen de kinderen, van wie de gezichten door alle avonturen ondertussen vol zwarte vegen zitten, binnen in een volle en versierde kamer, waar een hoop andere kinderen én Sinterklaas bij een gezellig brandende open haard op hen zitten te wachten. Een van de zeven kleine helpers brengt de jute zak behulpzaam tot bij Sinterklaas. Het feest kan nu echt beginnen.
Mark Janssen heeft een mooi evenwicht gevonden tussen de nostalgische sfeer van het traditionele sinterklaasfeest en een modernere interpretatie ervan. Maar bovenal heeft hij in zijn schitterende illustraties de essentie, de warme en wonderlijke, bijna magische sfeer van dit kinderfeest, weten te vatten. Zo heeft hij, nadat een meesterwerk als Sinterklaas van Charlotte Dematons door de pietendiscussie uit de handel is verdwenen, misschien wel een nieuwe sinterklaasklassieker voor een nieuwe generatie gemaakt. Een heerlijk boek om opnieuw en opnieuw, jaar na jaar, van te genieten.
Mark Janssen, Sinterklaasliedjes, Lemniscaat, 2020.
ISBN 9789047712213.
Op de website van Lemniscaat vind je tal van lessuggesties bij dit boek.
De liedjes uit dit boek zijn te vinden op Spotify, onder de artiest ‘Lemniscaat’.
[…] Lees de recensie van Sinterklaasliedjes hier. […]