Op 22 juni 2022 werden tijdens een feestelijke rondvaart op het Amsterdamse IJ de winnaars van de Zilveren en Bronzen Griffels en Penselen bekend gemaakt. De Penseeljury deelde 20 prijzen uit. Om te weten welk boek de jury het allermooist vond, is het nog wachten tot aan de vooravond van de Kinderboekenweek, want dan wordt de Gouden Griffel en het Gouden Penseel uitgereikt.
In afwachting zetten we alle bekroningen even op een rijtje, en omdat het er zoveel zijn, beperken we ons in dit artikel tot de Penselen, de Griffels vind je hier.
Catergorie: geïllustreerde kinderboeken
Zilveren penselen
Uit het juryrapport:
‘Het is niet overdreven om te stellen dat het mooie verhaal van Henna Goudzand Nahar tot leven komt, ons zelfs raakt, vanwege de ijzersterke illustraties van Tjin. De flagrante ongelijkheid wordt op verschillende plekken pijnlijk duidelijk. We zien de moeder van de kinderen aan het werk in het suikerriet, terwijl het zweet van haar gezicht gutst. Schrijnend is de weergave van macht in de illustratie waarop de plantagehouder de vader uitkiest en zijn wijzende vinger het gehele linkerblad in beslag neemt. Maar Tjin weet de warme, sprookjesachtige kant van het verhaal ook ten volle tot uiting te laten komen. De eigenzinnige, dappere kinderen lijken van vlees en bloed. Ze schrikken, lachen, fluisteren, dansen en schuilen. Hilarisch is de plaat waarop ze zich schaterlachend vastklampen aan de melige krokodil en hartverwarmend is het beeld van de innige omhelzing bij het weerzien met hun ouders. Een bijzonder rijk palet in letterlijke en figuurlijke zin. Tjin kan het allemaal.’
Het oordeel van Uitgelezen:
Op de rug van Bigi Kayman vertelt een belangrijk verhaal -dat van de slavernij in Suriname – maar overtuigt niet op tekstueel vlak. Gelukkig zijn er de kleurrijke en uiterst originele illustraties van Hedy Tjin, die het verhaal prachtig uitbeelden.
Uit het juryrapport:
‘De schepsels worden op monumentale wijze uitgebeeld en zijn zo verschrikkelijk goed getekend dat ze stuk voor stuk hevige reacties bij de kijker uitlokken. Sommige zijn verontrustend, andere aandoenlijk, beeldschoon of weerzinwekkend, akelig, fragiel en soms hilarisch. We zien een eenhoorn die zo zoet en tegelijkertijd treurig lijkt alsof het verdriet van de hele wereld op haar schouders rust. Ook de afbeelding van de trotse feniks is zo anders dan je traditioneel gewend bent: met een klein brandend takje in de bek en een priemend oogje. Of neem bijvoorbeeld het kanten kraagje en het briljante kleurgebruik van zwart, wit, rood en turquoise. Dit bijzondere boek getuigt van de enorme verbeeldingskracht en het talent van Dautremer. Zelfs na een tiende keer bekijken hebben de illustraties nog geen fractie van hun aantrekkingskracht verloren.’
bronzen penselen
Uit het juryrapport:
‘ Haar Toen Jonas in de walvis zat, op rijm gezet door Maria van Donkelaar, behoort zonder twijfel tot de twintig mooiste boeken uit het overweldigende aanbod. De stijl en schwung zijn allicht meteen herkenbaar; toch weet Weve een nieuwe beeldtaal aan te boren waar het gaat om de overbekende, doorvertelde verhalen uit het Oude Testament. […] De jury is verder zeer te spreken over de verbinding van stijlen en technieken en het warme, consistente kleurgebruik, in combinatie met de algehele uitvoering op prachtig papier, voorzien van linnen rug en leeslint.’
Uit het juryrapport:
‘De illustraties geven aan elk gedicht betekenis met een eigen invulling. Zo krijgt elk gedicht een eigen sfeer en worden de gevoelens verdiept. Die afwisseling maakt het ook zo interessant. Prenten die over twee pagina strekken met zachte achtergrondkleuren worden afgewisseld door lege pagina’s met een enkele tekening en er is een graphic-achtige drukke plaat van een spidervosje dat op verschillende manieren laat zien dat het niet naar bed wil. Elke prent is een op zichzelf staand werk; met elkaar vormen de platen tegelijkertijd een geheel. De jury ziet hierin een staalkaart van Te Loo’s kunnen.’
Uit het juryrapport:
‘José Luis García Lechners gelaagde, grafische illustraties hebben warmte en serveren het eten dat Puck krijgt voorgeschoteld uitermate aantrekkelijk: je krijgt zin een lik te nemen van de citroentaart en de zoute frieten in de romige saus te dopen. De lineaire kwaliteit die grafische illustraties soms zo eigen is, werkt subliem in het Griekse landschap waarin de olijfolie wordt gewonnen. De puurheid van voedsel en smaken als energie voor het lichaam, en koken als manierom elkaar te begrijpen en verdriet te verdrijven, werken wonderschoon dankzij de beeldtaal van deze illustrator.’
categorie: informatieve boeken
zilveren penselen
Uit het juryrapport:
‘De beelden roepen vragen op, maken nieuwsgierig. De teksten in fraaie typografie zijn soms verhelderend of zetten je aan het denken. De illustraties hebben een fijn kleurenpalet en zijn gedetailleerd zondereen exacte weergave te zijn van een landschap of gebeurtenis. En juist die dromerige schilderingen, de persoonlijke verhalen en de intergenerationele bandtussen een kind en een grootmoeder maken dit tot een indringend boek dat persoonlijke verhalen, feiten, sprookjes en de geschiedenis van een rivier voor altijd in je geheugen brandt.’
Uit het juryrapport:
‘In Noord krijgen we in 35 prachtige portretten een inkijkje in het dagelijks leven van (bedreigde) dieren die open rond de Noordpool leven. Hiermee deelt de illustrator de liefde die ze voor het hoge Noorden voelt en dat gaat bij uitstek samen met de informatieve teksten. De paginagrote illustraties brengen het karakter van de dieren onmiskenbaar tot leven en tonen hun emoties, zonder dat de eigenheid van de dieren is losgelaten. Het blijven dieren in hun natuurlijke omgeving. Het effect van de prenten wordt verdiept door de inkleuring van de achtergronden met de wisselende pasteltinten vanhet Noorden. De combinatie van linotechniek en schilderen maakt de prenten uniek. Alleen al de plaat van de ijsbeer met het noorderlicht op de achtergrond is wonderschoon: zo intens van kleur.’
Bronzen penselen
Uit het juryrapport:
‘Het botenboek valt op binnen de categorie informatief vanwege de ‘coole’ rust die het uitstraalt. Per spread krijgt de lezer een grote afbeelding te zien, met een bescheiden tekst eronder. Hierdoor oogt het meer als een voorleesboek en juist daardoor nodigt het uit om er even goed voor te gaan zitten. Van Der Veken presenteert een rijk scala aan illustraties waarmee de lezer alles, werkelijk alles, over boten te weten komt en veel brandende vragen worden beantwoord.’
Uit het juryrapport:
‘Tekst en beeld verhelderen elkaar en zijn niet los van elkaar te zien. Ze complementeren elkaar exact op dat ongedefinieerde gebied van details in lijn, kleur, klank, diepte en vorm. Beeldvullende illustraties waarin het verhaal met kracht in duidelijke lijnen en kleurvlakken wordt neergezet, worden afgewisseld met stripachtige cartoons voor de rekenlessen. Complexe vragen krijgen vlotte tekeningen waarin ernst en humor prima samengaan. Sprankelend door vrolijkheid, origineel door allerlei vormen van beeldtaal, karakteristiek kleurgebruik in een verrijkende symbiose tussen beeld en tekst. Dit kan hét boekzijn om vragen van levensbelang nu eens anders te behandelen. De illustraties maken het verhaal; ze zorgen ervoor dat je de tekst gaat lezen en tegelijkertijd van rekenen gaat houden. Precies hoe je de illustraties in een informatief boek wilt hebben: aanvullend en uniek.’
Het oordeel van Uitgelezen:
De visualisering, in stripvorm, waardoor je het wiskundige probleem letterlijk gaat ‘zien’, werkt verhelderend en maakt het vraagstuk zo inzichtelijk. Bovendien werken de luchtige stripvorm en de vele humor die Floor de Goede daarin verwerkt drempelverlagend om het rekenprobleem aan te pakken.
Uit het juryrapport:
‘Voor Als een boom toont ze zich opnieuw een virtuoze tekenaar. De zwierige en gevoelige illustraties van Felicita Sala nemen je moeiteloos mee in de diepere wetenschappelijke laag vanhet boek over bomen. Ze leidt je blik langs de dansende kronkelingen van boomwortels en de dieren die tussen de wortels leven, en maakt een fonkelende ondergrondse sterrenhemel van de schimmels die alle bomen met elkaar verbinden. In de illustraties herken je direct de verwantschap tussen mensen en de natuur die in de tekst wordt beschreven. Daar waar de tekst soms wat wetenschappelijk is voor jonge kinderen, is het de verdienste van de heldere tekeningen dat ze de uitleg zó vertalen dat je de tekst intuïtief begrijpt. Het kleurgebruik en de bladspiegel brengen rust in het verhaal, als een afspiegeling van de rust die het ruisen van de kruin van een boom brengt. Sala brengt in dit boek bomen zo dichtbij dat je ze wilt omarmen en beschermen, net als de ontwortelde mensen die op de uitklapplaat worden afgebeeld.’
Categorie: geïllustreerde jeugdboeken
Zilveren penselen
Uit het juryrapport:
‘ De platen zijn overrompelend, adembenemend en bijzonder verfijnd getekend met een prachtig kleurgebruik en vol bijzondere details. De illustraties nodigen jong en oud steeds weer uit te kijken, waarbij zowel herkenning als verbazing door de combinaties van bekende en onbekende dieren elkaar afwisselen. Het zijn levensechte weergaven in zwart-wit en kleur, met fantasierijke elementen en vindingrijke omschrijvingen als het schattige ‘zespotige lieveheersbeertje’, dat door de tekening haast tastbaar is.’
Het oordeel van Uitgelezen:
Raoul Deleo‘s verhaal over de ontdekking van een nieuw werelddeel, Ultima Terra, leest onderhoudend, en de auteur speelt een fijn spel tussen werkelijkheid en verzinsel.
Maar het zijn de illustraties die je werkelijk van je sokken blazen. Het zijn verbluffend realistische tekeningen van onbestaande dieren die ontsproten zijn aan de ongebreidelde fantasie van de tekenaar. De illustraties zijn met uiterste precisie getekend, in prachtige kleuren en vol wonderlijke details.
Terra Ultima. De ontdekking van een onbekend continent is bovendien met de grootste zorg uitgegeven. Een lust voor het oog!
Lees onze recensie van Terra Ultima hier.
Uit het juryrapport:
‘De jury was verrast door de bijzondere samenwerking tussen de twee illustratoren voor het boek Lennox en de gouden sikkel. Hedy en Brian zijn beiden meesters in hun eigen kunstenaarschap. Dat zorgt voor een nog mooiere versie van wat we kennen van deze illustratoren afzonderlijk. Het lijkt alsof door de samenwerking ieders werk wordt versterkt. Dit levert een geslaagd samenspel op van kleuren technieken met gedurfde keuzes voor papier, bindwijze, bladspiegel en typografie. De illustraties kenmerken zich door verschillende technieken die elkaar afwisselen en in elkaar en over elkaar heen gebruikt worden. Hierdoor is in de tekeningen niet te onderscheiden waar het werk van de een begint en dat van de ander eindigt. Dit levert een heel nieuwebeeldtaal op die wonderwel past bij het verhaal.’
Het oordeel van Uitgelezen:
De vele, aparte illustraties van niet één maar twee illustratoren, met elk een zeer eigen en eigenzinnige tekenstijl, zorgen in hun onderlinge confrontatie voor een aparte dynamiek, waar een aanstekelijk uitbundigheid van uitgaat.
Lees onze recensie van Lennox en de gouden sikkel hier.‘
Bronzel penselen
Uit het juryrapport:
‘Schrijnend, heftig, treffend, rauw: stuk voor stuk woorden die de indringende beeldtaal en het in soms donkere, soms regenboogkleurige tinten geschetste verhaal kenmerken. […] Soms is de beeldtaal haast ongemakkelijk, zou je misschien het liefst wegkijken, maar juist hierdoor groeit het besef van en begrip voor een lichaam dat niet past. Je ziet de emoties van Nathan en zijn dierbaren niet alleen, je voelt deze ook: de schaamte, de wanhoop, boosheid en verdriet –maar ook blijdschap om veranderingen – en liefde. Deze urgentie van je kunnen invoelen in een ander zien we graag in boeken. Noem me Nathan is in al zijn complexiteit volledig puur en invoelbaar.’
Uit het juryrapport:
‘Toch lijkt het alsof Faas, hoewel in stijl met al haar andere werk, een andere beeldtaal weet aan te boren. Haar ijle landschappen zoals in het prentenboek met de jongen en zijn walvis zijn hier het decor van een in-verdrietige moeder die maar moeilijk voor dochter Lexi kan zorgen. We zien uitgestrekte luchten, een verlaten strand, een eenzaam bankje onder een boom; Linde Faas heeft de durf om pagina’s te vullen met slechts in een hoekje een snoet onder een dekbed vandaan of een kolonne kriebelende mieren. […] Het hoopvolle dat dit kinderboek ondanks het ongrijpbare, intense verdriet van eenouder overeind houdt, bestaat zeker ook dankzijde invloed die Linde Faas met haar illustraties op het verhaal heeft. Naast het haast verdrinken in de zwarte, kriebelige golven of de vertrouwdheid vaneen groot dekbed, ademt Jij mag alles zijn hoop – in de gefantaseerde knuffel met een kat en een bankje onder een grote boom, waar je samen zit met je moeder.’
Uit het juryrapport:
‘In Honden voor het leven van auteur Arthur Japin doet Van der Linden iets uitzonderlijks: de Penseeljury vindt het uitermate knap hoe hij een auteur van grote naam met zijn beeldtaal haast weet te overvleugelen om dit boek van beider hand naar een hoger plan te tillen. […] Van der Linden vereeuwigde de honden van Japin voor het leven in dit kleinood van een boek en maakte daarmee op de Penseeljury grote indruk.’
categorie: prentenboeken
zilveren penselen
Uit het juryrapport:
‘Met dit prentenboek maakte ze een kinderboek dat in eerste instantie niet direct opvalt door kleurgebruik, maar bij nadere lezing blijvend fascineert door de illustraties. De combinatie van technieken door middel van inktafdrukken, stempels en potloodtekeningen ende subtiliteit en tegelijkertijd trefzekerheid daarvan, tonen een illustrator die zeer bedreven is. […] De jury ziet de liefde waarmee dit prentenboek gemaakt is en voelt het licht verschijnen achter en door de tekeningen.’
Uit het juryrapport:
‘Octavie Wolters beheerst de linotechniek tot inde puntjes en maakte stuk voor stuk schitterende, ontroerende en krachtige platen die steeds weer van elkaar verschillen wat betreft compositie en gekozen perspectief, maar samen een smaakvol geheelvormen. Slechts drie kleuren gebruikt ze: overwegend zwart en wit met een vleugje geel in de snavel en de pootjes van de spreeuw. De contrasten die Wolters hiermee creëert zijn overdonderend: van een hagelwittweeluik met de spreeuw en een specht tot een fonkelzwart decor waar ze de uil ten tonele voert. Of neem bijvoorbeeld de beeldschone pauw die bijna het hele beeldvlak inneemt, of de mollige ijsvogel die wordt weerspiegeld in het water. Wolters koestert duidelijk een diepe genegenheid voor de vogels die ze zo liefdevol afbeeldt en dat maakt deze ode aan het leven op onze planeet des te treffender.’
bronzen penselen
Uit het juryrapport:
‘Yvonne Jagtenberg laat met haar prentenboek Ik ben Pippi niet! opnieuw zien waarom zij zo’n autonoom kunstenaar is. Met ogenschijnlijkslordige streepjes suggereert ze moeiteloos een roze stoel met daarop een ketel waarin haar hoofdpersoon, Meisje de Geit, zichzelf intens gelukkig weerspiegeld ziet. Techniek en kleurgebruik zijn bij Jagtenberg zo beheerst, zo geestig en opnieuw zo eigenzinnig, dat we als Penseeljury – opnieuw – niet om haarwerk heen kunnen.’
Uit het juryrapport:
‘De Vlaamse illustrator Tim Van den Abeele is al een aantal jaren aan de weg aan het timmeren met zijn schitterende monotypes die je eerder in een kunstgalerie zou verwachten dan in een kinderboek. Het hart van het meisje is ook zo’n juweel. Het verhaal gaat over een meisje dat op zoek is naar haar onvindbare vader en onderweg zichzelf leert kennen. Een poëtisch, verdrietig maar ook hoopvol verhaal van Siska Goeminne, dat verrijkt wordt in die eigenschappen door Van den Abeeles werk. Iedere illustratie heeft een geheel eigen sfeer en palet, waardoor de tegenstrijdige en complexe innerlijke reis van het meisje een extra dimensie krijgt.’
Uit het juryrapport:
‘Machtige Min is een hartverwarmend avontuur van een klein meisje dat groot wil zijn, verbeeld in uitbundige tekeningen met een harmonieus palet van frisse pastelkleuren. Het werk van Melissa Castrillón valt op door gedurfd kleurgebruik en opmerkelijke composities. De rijke illustraties in dit prentenboek, soms over twee pagina’s, brengen de tuin en de dieren met fijne potloodlijntjes kleurrijk tot leven.’
[…] In afwachting zetten we alle bekroningen even op een rijtje, en omdat het er zoveel zijn, beperken we ons in dit artikel tot de Griffels, de Penselen vind je hier. […]
[…] en het Gouden Penseel 2022 hebben gewonnen. Acht boeken maakten kans op de Gouden Griffel, zes boeken kwamen in aanmerking voor het Gouden Penseel. De winnaars van deze prijzen zijn thuis verrast met […]