Meer dan dieren

Over de kinderboeken van Toon Tellegen

Wie Tellegen zegt, zegt dierenverhalen. Je zou bijna vergeten dat Toon Tellegen nog heel wat andere pareltjes heeft geschreven, die zich buiten zijn befaamde dierenbos afspelen. We zetten enkele van die kinderboeken op een rijtje.

Jannes

Jannes uit het gelijknamige boek is een kleine olifant, die samen met zijn ouders in een olifantenwereld leeft. Andere dieren zijn er in deze wereld gewoonweg niet. Er zijn wel heel veel soorten olifanten: olifanten ‘in de bomen en op de daken die koerden, krasten, floten en tsjilpten’, bijvoorbeeld, en op de boerderij zijn er dan weer ‘boze, blaffende olifanten en bruine en witte, kakelende olifanten’. In de kelder ontdekt Jannes een heel klein olifantje dat onbeweeglijk in de hoek van een web, ‘een wirwar van dunne, grijze draden’, zit, tot er een ander klein olifantje door het raam naar binnen en vliegt, tegen het web botst en daar niet meer los van komt.
Maar Jannes is niet alleen een ontroerend lieve olifant, hij is ook een heel herkenbare kleuter, die dingen doet die alle kleuters doen…


Lees hier de recensie van Jannes.

‘Dit is mijn dagboek. Maar het is geen echt dagboek, waarin je schrijft over jezelf. Het is een dagboek over juffrouw Kachel, mijn juffrouw op school.
Ik schrijf erin als ik zeker weet dat er niemand in de buurt is.
En alleen over juffrouw Kachel.
Als ik er niet in schrijf ligt het in een geheime bergplaats. Na mijn dood mag iedereen het lezen.
Als juffrouw Kachel dan nog leeft dan hoop ik dat ze haar verdiende loon zal krijgen.’

Juffrouw Kachel is een schooljuffrouw die al een tiran over haar klas heerst en daarbij fysiek geweld niet schuwt. Roepen doet ze niet, slaan des te harder. Met de vlakke hand, of met haar knokkels. Een van de jongens in haar klas, de ik-figuur uit dit boek, houdt een dagboek bij. Hij brengt niet alleen verslag uit van haar verschrikkingen, maar zint ook op wraak.

Juffrouw Kachel

‘Dankzij zijn onder de oppervlakte kokende woede en haat en zijn ongebreidelde fantasie en vindingrijkheid nemen zijn wraakgedachten wrede maar tegelijk hilarische proporties aan. Het blijven natuurlijk fantasieën, en in de werkelijkheid van zijn schooljongensbestaan blijft hij machteloos. Al lijkt één wens uiteindelijk toch te zijn uitgekomen:

‘Als ik schrijver ben mag ik zelf verzinnen hoe het met íemand afloopt.
Dat is het leukste volgens mij.
Als ik vijftien ben begin ik een boek te schrijven.
Maar eerst over anderen. Pas als ik een echte goede schrijver ben schrijf ik een boek over juffrouw Kachel.
Ik ben benieuwd hoe dát afloopt!’

Een tijdloos boek.

Mijn avonturen door V. Swchwrm

V. Swchwrm – een schuilnaam, ‘ik wil namelijk niet dat iemand weet wie ik echt ben’ – wil schrijver worden, en Mijn avonturen door V. Swchwrm is zijn eerste boek. Zijn ambities zijn hooggestemd: ‘Ik hoop dat het een diepe indruk zal achterlaten. Anders heb ik het voor niets geschreven.’
Hij wil mooie maar ook belangrijke boeken schrijven:

‘Mensen die mijn boeken lazen moesten er vrolijk van worden en ophouden met oorlog voeren of misdaden beramen. En als het mogelijk was moesten zieken er beter van worden.’

Zo’n boek schrijven valt niet mee. Want V. Swchwrm bedenkt wel vanalles, ‘maar niet iets waar zelfs ook maar de wankelste persoon van zou kunnen omvallen’. Maar eens hij werkelijk begonnen is, blijft hij oefenen. Hij schrijft zijn avonturen op. Sommige daarvan heeft hij echt beleefd, andere heeft hij verzonnen, want ‘ik vind dat verzonnen avonturen net zo goed avonturen zijn als echt beleefde avonturen’.

Het zijn korte, zeg maar summiere verhalen over een wereld waar mensen met auto’s op hun rug lopen, over een leraar die plots aan alles begint te twijfelen, zelfs aan de makkelijkste sommen, over zijn grootvader die de dood wegstuurt omdat hij eerst nog met zijn kleinzoon naar de kermis wil, over hoe hij de koningin redt uit zee, en ga zo maar door. Het resultaat is een verzameling fantasierijke verhalen over soms absurde maar vaak herkenbare onderwerpen.

Mijn vader is een van de allermooiste kinderboeken van Toon Tellegen.

Jozef heeft de slimste, sterkste, mooiste, liefste en vooral grootste vader van de wereld, die bovendien alles kan en alles weet. Niet bij wijze van spreken, maar écht: hij weet alles, hij kan koorddansen over de diepste ravijnen en de hoogste wolkenkrabbers, hij schenkt heel zijn fortuin weg aan een arme en op een dag heeft hij zelfs de wereld gered.

Mijn vader is een ode aan de grenzeloze bewondering van een kleine jongen voor zijn vader. Een verrukkelijk boek, bovendien prachtig geïllustreerd door Rotraut Susanne Berner, die als geen ander de absurde toon van Tellegens verhalen in al even absurde beelden weet te vatten.

Lees de bespreking van Mijn vader hier.

Mijn vader Tellegen

In Pikkuhenki waagt Toon Tellegen zich aan het sprookjesgenre: het verhaal speelt zich af in een land hier ver vandaan, lang geleden, en het hoofdpersonage is een fantasiefiguur: Pikkuhenki, een heksje dat zo klein is dat ze onzichtbaar is voor het menselijk oog en voor haar medeheksen, die door Tellegen worden neergezet als de vreselijke heksen die we allemaal kennen uit de lange sprookjestraditie. 

 Pikkuhenki weet dat ze ook een heks is, maar kan ze ook vliegen? En beschikt ze ook over macht, zoals de andere heksen? Dat is precies wat ze in dit verhaal gaat uitzoeken. Dat ze kan vliegen, daar komt ze al snel achter. En macht heeft ze ook, zo blijkt wanneer ze via zijn neus de gedachten van een hond binnen vliegt. Daarna dringt ze ook binnen in de gedachten van een beer en ten slotte in die van een kleine jongen, Iwan, een van de vele onderdanen van een tirannieke keizer. Bij monde van de kleine jongen ontketent Pikkuhenki een ware opstand en weet ze de keizer voorgoed te verdrijven. Eind goed al goed? Tellegen zou Tellegen niet zijn als hij het daar zomaar bij liet… 

Pikkuhenki is een eigenzinnig en verrassend sprookje over macht en over de niet altijd duidelijke grens tussen goed en kwaad, donkerder en somberder dan we van Tellegen gewend zijn, maar wel geschreven in een prachtige, beeldrijke taal.

 Lees de recensie van Pikkuhenki hier.
Ik wou
Ik denk
ik moet

Illustratrice Ingrid Godon tekende en schilderde in de loop der jaren een heel bijzondere portretgalerij bij elkaar. In Ik wou kijken 33 hoofden je paginagroot aan, ongegeneerd, star, indringend. Je kunt niet anders dan terugkijken, en je afvragen welke verhalen er schuilgaan achter die blikken. Dat deed ook Toon Tellegen. De verhalen die hij in de gezichten las, schreef hij op in zijn onnavolgbare stijl. Het zijn poëtische, filosofische tekstjes, die vaak beginnen met ‘Ik wou’, over uiteenlopende onderwerpen, van geluk en moed tot miskenning en het redden van de wereld. Een adembenemend mooi boek!

Na Ik wou maakten Ingrid Godon en Toon Tellegen samen nog Ik denk en Ik moet.

Lees hier de recensie van Ik wou.
Lees hier het interview waarin Ingrid Godon onder meer vertelt over haar samenwerking met Toon Tellegen.

Deel dit bericht

LEES OOK

Winters wit

De mooiste winterse kinderboeken …

De dingen die je moet weten

Ode aan de unieke maar fragiele schoonheid van onze planeet en aan de rijkdom van een diverse en menselijke samenleving. …

‘Alsof mijn buik zijn kleine teen heeft gestoten tegen de tafelpoot ‘

Over ‘Ik mis Milo’ van Pim Lammers en Sanne te Loo …
Abonneer
Laat het weten als er
0 Reacties
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties

Een vader die alles kan

Hoe kunnen er zoveel gedachten in één hoofd passen?

Iedere olifant doet wel iets

Reading literature gives us images to think with.

meest recente berichten

Een sinterklaasboek voor deze tijd

‘Praten doen we niet veel’

Henna Goudzand Nahar geeft de tot slaaf gemaakte Afrikanen hun menselijke gelaat terug

Zoeken