‘Eendagsvlieg zit onder een braamstruik.
Haar dag is net begonnen en ze heeft zin om uit te vliegen,
maar het regent.’
Zo begint Toen Rups een vlinder werd van Bette Westera, Naomi Tieman en Djenné Fila. In de braamstruik hoort Eendagsvlieg een stem. Het is die van Rups, en de twee beginnen een gesprek, dat vooral over Rups gaat, die maar niet kan zwijgen over alle mooie dingen die hem te wachten staan als hij een vlinder zal zijn geworden. Tot Eendagsvlieg wegvliegt omdat ze ‘nog maar iets minder dan een dag’ heeft.
Wanneer Rups ontpopt is tot Vlinder, gaat hij op zoek naar Eendagsvlieg, want die moet absoluut zien hoe mooi Rups is geworden: ‘Dit móét je echt zien, voor het eind van je leven!’ De daaropvolgende zoektocht van Vlinder naar Eendagsvlieg vormt de rode draad doorheen het boek en brengt Vlinder én de lezer bij tal van andere insecten die ze onderweg ontmoeten: een oorwurm, een kakkerlak en een pissebed die van naam willen veranderen, een tor die op avontuur is in het mos, een hommel met wie Vlinder nectar van verschillende bloemen proeft, mieren die luizen melken, luizen die een rozenstruik vernielen, libellen op de vijver en nog veel meer bewoners van onze tuinen.
Over de belevenissen van al die dieren lees je nu eens in verhaalvorm, dan weer in een gedicht. Verhalen, lange gedichten en korte versjes, in verschillende stijlen, wisselen elkaar immers af. Ook de toon varieert, van vaak grappige teksten over meer filosofisch getinte bedenkingen tot fragmenten waarin vooral met taal gespeeld wordt.
Deze variatie zou de sterkte van het boek kunnen zijn, maar ze is meteen ook de zwakte ervan. De verschillende verhalen en gedichten zijn jammer genoeg niet allemaal van dezelfde kwaliteit, wellicht omdat ze ook niet allemaal van dezelfde hand zijn. Bette Westera schreef de bundel immers samen met haar haar dochter Naomi Tieman. Sommige verhalen zijn vermakelijk, andere vervallen toch vooral in flauwheid, maar in menig gedicht valt dan weer het talige talent van Bette Westera te herkennen:
‘Het wiebelt, het vlindert,
het kriebelt, en het zindert,
het schuifelt, het scharrelt, het suist.
Het klappert, het wriemelt,
het flappert, het friemelt,
het bromt en het snort en het ruist.
Het tjirpt en het ritselt, het zoemt en het zingt.
Het kruipt en het prikt en het danst en het swingt.’
De illustraties van Djenné Fila zijn wél van een constante kwaliteit, een bijzonder hoge kwaliteit. Bij elk verhaal of gedicht zorgt Fila voor een of meer prenten die niet alleen de sfeer ervan perfect weergeven, maar die er vaak ook prachtige en verbeeldingsvolle details aan toevoegen. Of het nu gaat om de drukke illustratie vol mieren die ijverig aan het werk zijn, om de lichte prent vol witte paardenbloemenpluizen of om de pagina waarvan de onderkant gevuld is met harige processierupsen die je alleen al als je ernaar kijkt de kriebels bezorgen: je kijkt je ogen uit!
Ronduit prachtig en magisch zijn de prenten op de allerlaatste bladzijden, wanneer de nacht valt en het vuur van de stervende Glimworm is doorgegeven aan Vuurvlieg. Het vuur van Vuurvlieg en van de lampionnen die andere dieren vasthouden, lijkt tegen de donkere, nachtelijke achtergrond van de pagina’s te vlammen. Betoverend mooi!
De eigenzinnige interpretatie van de tekst, de verrassende vondsten, het verbluffende kleurgebruik, de originele achtergronden: net als in Toet en De vuurvogel laat Djenné Fila ook hier weer zien hoezeer ze haar métier beheerst.
Het zijn toch in de eerste plaats haar illustraties die van Toen Rups een vlinder werd een boek maken dat je opnieuw en opnieuw in de hand wil nemen, om nog eens te kijken naar al dat wriemelend en krioelend leven dat zich schuilhoudt in onze tuinen.
Bette Westera en Naomi Tieman: Toen Rups een vlinder werd, Volt, 2021.
Illustraties van Djenné Fila.
ISBN 9789021424262.
