Heuglijk nieuws vandaag: Vlaanderen, of zeg maar gerust ons hele taalgebied, is twee literatuurprijzen rijker: de Boon-prijs voor fictie en non-fictie en de Boon-prijs voor kinder- en jeugdliteratuur. De prijzen zijn er gekomen op vraag van het BoekenOverleg, met steun van de Vlaamse regering, die de prijs voor een groot deel financiert. Organisator van de nieuwe prijzen is de vzw Vlaamse Literatuurprijs, waarin alle stakeholders van het boekenvak zijn verenigd. Mediapartners van de Boon Prijzen zijn de VRT en De Standaard. Literatuur Vlaanderen verzorgt het secretariaat van deze prijzen.
Jos Geysels, voorzitter vzw Vlaamse Literatuurprijs en BoekenOverleg, legt uit: ‘Het is toch wel met enige vreugde dat wij kunnen aankondigen dat wij vanaf volgend jaar in Vlaanderen terug literaire prijzen kunnen uitreiken. Dat is lang niet het geval geweest. Vandaar dat wij met het Boekenoverleg – het samenwerkingsplatform van iedereen die iets met het boek, de letteren te maken heeft, namelijk de bibliotheken, Literatuur Vlaanderen, de uitgevers, de auteurs, de leesbevorderings- en literaire organisaties – al jaren hebben geijverd om terug zo’n prijsuitreiking mogelijk te maken.’
— Zo'n literatuurprijs is altijd geweldig, maar krijgt gewicht en aanzien als een schrijver tijd kan kopen. Tijd om opnieuw te schrijven. Ik hoop dat het een nieuw elan kan betekenen voor de kinder- en jeugdliteratuur.
Ambitieus
Met een prijzengeld van 50.000 euro voor de winnaar in elke categorie, naast 2500 euro voor de genomineerden, toont de prijs zich meteen van zijn meest ambitieuze kant: de Boon moet volgens de initiatiefnemers de nieuwe referentieprijs worden voor het beste Nederlandstalige boek. Daarmee wordt de Boon voor kinder- en jeugdliteratuur meteen oook de grootste prijs qua prijzengeld voor kinderboeken in de Lage Landen. De winnaar van de prestigieuze Woutertje Pieterse Prijs ontvangt 15.000 euro. Aan de Gouden Griffel en het Gouden Penseel zijn geen geldbedragen verbonden.
Bart Moeyaert, die in 2019 de Astrid Lindgren Memorial Award (zeg maar de Nobelprijs voor jeugdliteratuur) won, zei in een reactie op VRT News:
‘Het is ongelooflijk te bejubelen dat het (de jeugdliteratuur) gelijkwaardig wordt behandeld. Het is ook een bedrag om u tegen te zeggen. Zo’n literatuurprijs is altijd geweldig, maar krijgt gewicht en aanzien als een schrijver tijd kan kopen. Tijd om opnieuw te schrijven. Ik hoop dat het een nieuw elan kan betekenen voor de kinder- en jeugdliteratuur.’
Evenwaardig
Het is een bewuste en principiële keuze van de organisatoren om literatuur voor kinderen en literatuur voor volwassenen evenwaardig te behandelen. Jos Geysels legt uit in De Standaard: ‘Jeugdliteratuur is niet minder waard omdat ze voor kleinere mensen is geschreven. Dat willen we graag benadrukken.’
Ook Martine Tanghe, voorzitter van de Boon-prijs voor kinder- en jeugdliteratuur, deed dat: ‘Er wordt ook niet gesproken over de Grote Boon-prijs en de ‘kleine Boon’, het is de Boon-prijs voor kinder- en jeugdliteratuur en de Boon-prijs voor fictie en non-fictie.’
— Jeugdliteratuur is niet minder waard omdat ze voor kleinere mensen is geschreven. Dat willen we graag benadrukken.
Daarmee geeft de nieuwe prijs meteen een belangrijk signaal. Want het belang van het hoge prijzengeld mag dan al in de eerste plaats groot zijn voor de winnende auteur, die er inderdaad schrijftijd mee kan kopen, nog belangrijker is het dat de kinder- en jeugdliteratuur voor vol aangezien worden (en daarmee ook hun jonge lezers). Geen stiefmoederlijk behandeld genre dat toch wat minder waard is omdat het ‘maar’ voor kinderen is, maar literatuur.
Wie de geschiedenis van de kinder- en jeugdliteratuur kent, weet hoe belangrijk dat signaal is. Terugkijkend op de grote bloeiperiode van de kinderliteratuur in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw, vatte oud-Querido-redacteur Jacques Dohmen het in een interview voor De Leeswelp kernachtig samen: ‘Het is één grote wisselwerking geweest.’ Een wisselwerking tussen getalenteerde auteurs, uitgevers die de boeken op hun literaire waarde schatten en de auteurs intensief begeleidden, recensenten en literaire prijzen die de boeken streng beoordeelden op hun literaire kwaliteit. Auteurs werden gestimuleerd en uitgedaagd om het beste van zichzelf te geven.
Het zijn niet alleen de auteurs die daar baat bij hebben. De grootste winnaars zijn misschien wel de kinderen, de jongeren, die deze boeken lezen. Een prijs die de kinderliteratuur serieus neemt, neemt ook kinderen serieus. Kinderen hebben recht op het beste. Het is fijn dat er in Vlaanderen opnieuw een kinderboekenprijs bestaat die daar oog voor heeft.
Praktisch
De Boon-prijzen worden voor het eerst uitgereikt op 17 maart 2022. De longlist van ten hoogste vijftien titels wordt bekendgemaakt in december 2021, de shortlist van vijf titels in januari 2022. De jury van de Boon-prijs voor kinder- en jeugdliteratuur wordt voorgezeten door Martine Tanghe. Verder zetelen in deze jury: Karin Amatmoekrim, Karla De Ceulener, Bart Desmyter, Vanessa Joosen en Laïla Koubaa.
