Bij Querido verscheen onlangs Het boek van alle mensen, dieren en dingen, een feestelijke jubileumbundel om de vijftigste verjaardag van het kinderboekenfonds van de uitgeverij te vieren.
Dat kinderboekenfonds nam een aanvang toen Querido, een uitgeverij die tot dan uitsluitend literatuur voor volwassenen uitgaf, in 1971* Pluk van de Petteflet van Annie M.G. Schmidt publiceerde. Na Pluk volgden Total Loss, weetjewel van Miep Diekmann (1973) en Met de poppen gooien van Guus Kuijer (1975). Voormalig uitgeefster Tine van Buul gaf het nieuwe fonds de slogan ‘Querido ziet kinderen voor vol aan’ mee. Kinderboeken moesten volgens haar dezelfde zorg krijgen als de boeken die Querido voor volwassenen uitgeeft. Een standpunt dat in die beginjaren, toen kinderboeken vooral een pedagogisch gegeven waren, niet vanzelfsprekend was. Jacques Dohmen, decennialang redacteur kinderboeken bij Querido, zei daarover in een interview:
‘Ik heb me pas later gerealiseerd, dat we met ons credo “we zien kinderen voor vol aan” eigenlijk vooral bedoelden dat we de kinderboekenschrijvers voor vol aanzagen. En dat een kinderboek dus net zoveel redactionele begeleiding nodig heeft of verdient als een boek voor volwassenen. We trokken wel eens grote ogen bij verhalen over de begeleiding — of het gebrek eraan — bij andere uitgevers. Dat een kinderboek op een drafje geredigeerd moet worden, is voor ons onvoorstelbaar. Een boek heeft zoveel begeleiding nodig als het nodig heeft. En dat is bij sommige boeken heel veel tijd en bij andere heel weinig. Dat is een beslissing die je als uitgever neemt: wij willen die kwaliteit. Aan sommige boeken wordt gewoon heel lang en intensief gewerkt.’
De aanpak loonde. Querido Kinderboeken groeide al snel uit tot de meest toonaangevende en meest spraakmakende kinderboekenuitgeverij van de Lage Landen. Getalenteerde auteurs zoals Joke van Leeuwen, Veronica Hazelhoff, Bart Moeyaert en Els Beerten stapten over naar Querido. Auteurs uit eigen stal die voor volwassenen schreven, zoals Toon Tellegen en K. Schippers, waagden zich met succes aan het kinderboek. Nieuwe talenten, van Edward van de Vendel tot Simon van der Geest, wouden maar wat graag bij Querido debuteren, en Querido ging in het buitenland op zoek naar de bijzonderste auteurs, van Aidan Chambers over Peter Pohl tot Timothée de Fombelle, die ze in vertaling uitbrachten.
Hun boeken kregen in de jaren tachtig en het begin van de jaren negentig – door Bregje Boonstra ‘het hoogtij in het kinderboek’ genoemd – veel lof van een nieuwe generatie recensenten, die de literaire kwaliteit hoog in het vaandel droegen. Ondertussen regende het prijzen: Gouden en Zilveren Griffels, Penselen, Woutertje Pieterse Prijzen gingen in die tijd vaker wel dan niet naar kinderboeken van Querido.
En hoewel de uitgeverij na de millenniumwissel in een sterk gewijzigde markt meer ging inzetten op een verbreding van het fonds én organisatorische perikelen haar zelfs even op haar grondvesten leken te doen daveren, is Querido Kinderboek vandaag nog steeds een gerenommeerd en toonaangevend fonds.
Naar aanleiding van de vijftigste verjaardag is de redactie, in samenspraak met de auteurs, in de schatkamers van dit indrukwekkende fonds gedoken, op zoek naar de mooiste fragmenten, verhalen gedichten en illustraties uit hun oorspronkelijk Nederlandstalige kinder- en jeugdboeken. Het resultaat is een lijvige, met veel zorg vormgegeven en uitgegeven bundel. Een waar feest voor het oog.
De bundel is een staalkaart van het beste van wat Querido Kinderboeken de afgelopen vijftig jaar heeft uitgegeven. En dat is nogal wat. Het volstaat om een blik te werpen op het lijstje met namen van opgenomen auteurs en illustratoren op de achterflap, om te beseffen hoe indrukwekkend de stal van Querido is. Oude bekenden en nieuwe namen, grote verhalenvertellers, grandioze stilisten en dichters wisselen elkaar af. Imme Dros, Bibi Dumon Tak, Peter van Gestel, Benny Lindelauf, Guus Kuijer, Anna Woltz, Martha Heesen, om er maar een paar te noemen. De prachtige illustraties zijn van even grote talenten als Thé Tjong-Khing, Mance Post, Gerda Dendooven, Harrie Geelen, Carll Cneut, Marit Törnqvist, Ingrid Godon, Leo Timmers… 
De keuze blijft natuurlijk subjectief, want al is de bundel nog zo dik, niet elk pareltje uit de afgelopen vijftig jaar kon worden opgenomen. Zelf mis ik bijvoorbeeld Joke van Leeuwens onnavolgbare Deesje, het spraakmakende Annetje Lie in het holst van de nacht van Imme Dros, Wachten op Matroos, de heerlijke samenwerking tussen Ingrid Godon en André Sollie, en Blote handen, een van de absolute meesterwerken van Bart Moeyaert. Maar wat was het dan weer fijn om schatten tegen te komen als Schaap met laarsjes van Maritgen Matter, Halewijntje en de struikrovers van Jaap de Vries en Zwart als inkt van Wim Hofman. Wat een mooite, wat een rijkdom.
Het boek van alle mensen, dieren en dingen is een bundel om eindeloos in te bladeren, om al dat moois te leren kennen – of te herkennen. Voor een nieuwe generatie lezers is dit een uitgelezen gelegenheid om kennis te maken met schatten uit het verre en nabije verleden, voor diegenen die vertrouwd zijn met het kinderboek van de afgelopen decennia is het een feest der herkenning, een ware trip down memory lane, met nieuwe ontmoetingen met gekoesterde verhalen en hier en daar een nieuwe ontdekking. Een boek dat in elke boekenkast thuishoort!
* Wie even rekent zal opmerken dat de bundel niet 50 maar 51 jaar na het ontstaan van dit fonds is verschenen, maar dat is te wijten aan de covid-situatie.
Diverse auteurs en illustratoren: Het boek van alle mensen, dieren en dingen. Uit de schatkamers van Querido, Querido, 2022.
ISBN 9789045127477.
Jacques Dohmen was decennialang redacteur kinderboeken bij Querido. In dit interview blikt hij terug op die periode en op het fonds dat hij heeft uitgebouwd.
