Het prentenboek Waar is Winter? van Gerda Dendooven opent op een haast sprookjesachtige manier:
‘Lang geleden,
toen winters nog wit ware en zomers zacht,
zo lang geleden dus,
was er niet ver hiervandaan een dorp
waar de kinderen altijd buiten speelden.’
Maar niet de spelende kinderen zijn de hoofdpersonen van dit originele prentenboek, maar Pip en Mika, twee volwassenen, die zelf ‘geen kind, geen hond en ook geen kat’ hebben, maar ‘wel elkaar’. Wanneer het dorp op een donkere winterdag wakker wordt onder een deken van sneeuw, besluiten ze een sneeuwkind te maken. Geen sneeuwpop, maar een sneeuwkind. Met heuse armen en benen, een takje als mond, wat kiezels als mond en twee knopen als ogen, een roze van Mika en een gele van Pip.
En dan gebeurt er iets vreemds: uit het pas geboetseerde mondje kringelt een wolkje. Het sneeuwkind is tot leven gekomen. Pip en Mika zijn in de wolken: ‘We hebben een kindje, verzuchtte Pip. […] Wat heerlijk!’ De kersverse ouders noemen het kind Winter.
Onvermijdelijk
Winter speelt uitgelaten mee met de andere kinderen van het dorp. Maar Pip en Mika zijn er zich vanaf het prille begin van bewust dat Winter een bijzonder kind is. Met een kussentje maken ze in een diepvriesvak een bedje voor het kind, dat uit de buurt van het vuur gehouden wordt, geen warme chocolademelk mag drinken en vanille-ijs krijgt als Pip en Mika pannenkoeken eten.
Maar ouders kunnen hun kind niet voor alles beschermen, en wanneer het lente wordt, gebeurt het onvermijdelijke. Wanneer Winter, hoewel het hem verboden is, toch verstoppertje gaat spelen met de andere kinderen, vindt niemand het sneeuwkind nog terug…
Wanneer de andere kinderen schoorvoetend het nieuws gaan melden aan Pip en Mika, reageren die niet verrast.
‘We wisten dat dit zou gebeuren, verzuchtte Pip.
Vanaf de eerste dag al.
Mika knikte verdrietig.
Maar het was een heerlijke tijd,
zo samen met ons drie.‘
Gelaagd
Waar is winter? is een gelaagd verhaal dat je op verschillende manieren kunt lezen. Op het eerste gezicht gaat het over een sneeuwpop die tot leven komt, allerlei leuke dingen doet en weer smelt als het lente wordt. Een verhaal in de lijn van De Sneeuwman van Raymond Briggs, zeg maar.
Tussen de regels door valt echte nog veel meer te lezen. Zo verweeft Gerda Dendooven in het verhaal nog een ander thema, dat van de kinderwens. Het is een regelmatig terugkerend thema in haar oeuvre. In Takkenkind. Een klein verhaal over grote wensen gaat een man op zoek naar een kind voor zijn vrouw die een grote en acute kinderwens heeft. Hij komt uiteindelijk thuis met een boomstronk, die zijn vrouw en hij als een mensenkind opvoeden. In Stella, ster van de zee vissen een visser en zijn vrouw in hun netten een reuzenbaby, die maar blijft groeien. Ook in Waar is Winter? is de kinderwens van Pip en Mika duidelijk én wordt ze op een onconventionele manier ingevuld.
Hartverwarmend
Waar is Winter? is ook een verhaal over verlies, afscheid en gemis. Wanneer Winter is verdwenen, is de pijn af te lezen van de gezichten van Pip en Mika. Maar er is ook ruimte om de mooie herinneringen te koesteren (‘Maar het was een heerlijke tijd, zo samen met ons drie.’), en om hoop te houden, want Gerda Dendooven geeft het verhaal een heel hoopvol open einde mee.
Het boek draagt onmiskenbaar de geheel eigen signatuur van Dendooven, in haar bondige taal, maar vooral in haar expressionistische illustraties, met forse, wat vertekende figuren, speelse details en een verrassend kleurgebruik. Het zijn krachtige prenten, die het verhaal heel sterk vormgeven.
Gerda Dendooven vertelt in haar illustraties en in en tussen de regels veel meer dan je op het eerste gezicht zou vermoeden. Waar is Winter? is dan ook een rijk en hartverwarmend, hoopvol en troostrijk verhaal.
Gerda Dendooven: Waar is Winter? Amsterdam, Querido, 2023.
